Do pielęgnacji bukszpanu w ogrodzie powinieneś poznać kilka faktów. W tym artykule znajdziesz obszerne informacje.
07.04.2025
Najlepiej jest przycinać bukszpan za pomocą cięcia dwuetapowego: Od marca do kwietnia należy wykonać przycinanie ogólne. Drugie, dokładniejsze przycinanie można wykonać od maja do końca sierpnia.
Przycinanie najskuteczniej zwalczy ćmę bukszpanową. Dzięki niemu wszystkie zarażone pędy zostaną usunięte z rośliny, a bukszpan będzie mógł odzyskać siły po zarażeniu szkodnikami. Odcięte pędy i spadające gałęzie najlepiej spalić lub wyrzucić do odpadów domowych.
Bukszpan najlepiej przycinać odpowiednim narzędziem, na przykład ostrymi nożycami do żywopłotu. Umożliwia to delikatne i precyzyjne cięcie oraz zapobiega urywaniu gałęzi.
Najlepszą lokalizacją dla bukszpanu jest miejsce osłonięte od wiatru. Bukszpan potrzebuje światła, przy czym nie powinien być narażony na zbyt mocne działanie promieni słonecznych ani rosnąć całkowicie w cieniu. Optymalne warunki dla bukszpanu występują na piaszczystej lub gliniastej glebie w miejscach, gdzie nie pada zbyt dużo deszczu.
Do nawożenia bukszpanu najlepiej nadaje się azot i potas. Ponieważ bukszpan nie powinien intensywnie kwitnąć, tej wiecznie zielonej roślinie wystarczy wiosną obfita porcja dojrzałego kompostu oraz wiórów rogowych. Alternatywnie można użyć organicznego nawozu do roślin zielonych. Do bukszpanu w donicach optymalny jest nawóz do roślin zielonych w płynie.
Wybór odpowiedniej ziemi do bukszpanu jest prosty. Bukszpan bardzo dobrze rośnie w piaszczystej i gliniastej ziemi. Należy jednak unikać miejsc, w których może dojść do szybkiego gromadzenia się wilgoci. W razie potrzeby należy wymienić ziemię, aby bukszpan mógł rozwijać się w idealnych warunkach.
Bukszpan należy przycinać i nawozić w krótkich odstępach czasu. Już trzy dni po ogólnym przycięciu wiosną jest odpowiedni moment na nawożenie. Dzięki temu roślina szybko odzyskuje siły i staje się bardziej odporna na szkodniki.
W Europie Południowo-Zachodniej, Europie Środkowej, Afryce Północnej i Azji Zachodniej spotyka się go jako wiecznie zielony Buxus sempervirens – i cieszy się tam dużą popularnością. Wielu ogrodników chętnie wybiera tę roślinę nie tylko ze względu na różnorodne możliwości aranżacyjne w formie żywopłotu lub pojedynczego krzewu wielu.
Nazwa gatunku bukszpan (Buxus) pochodzi prawdopodobnie od greckiego słowa „pyxis”, które oznacza cylindryczny pojemnik z pokrywką. W starożytności z drewna bukszpanu wytwarzano pojemniki.
Popularność bukszpanu wynika również z faktu, że jako wiecznie zielona roślina wnosi kolor do ogrodu przez cały rok, a przy odpowiedniej pielęgnacji i przycinaniu będzie się rozwijać przez wiele lat. Bukszpan należy do dużej rodziny bukszpanowatych (Buxaceae), która obejmuje około 70 gatunków na całym świecie. Jego kwiaty produkują dużo nektaru i pyłków, co sprawia, że jest szczególnie atrakcyjny dla pszczół.
Porada STIHL
Bukszpan warto sadzić obok roślin o podobnych potrzebach, w tym wysokich bylin, takich jak hortensje lub ostróżka polna. Nieco gorzej rozwija się w sąsiedztwie ziół lubiących słońce i roślin dających cień.
Podczas sadzenia żywopłotu należy wziąć pod uwagę kilka aspektów. W przypadku bukszpanu należy wybrać miejsce osłonięte od wiatru. Bukszpan najbardziej lubi miejsca, które nie są ani zbyt nasłonecznione, ani zacienione. W ten sposób minimalizuje się ryzyko oparzeń i chorób grzybiczych.
Wilgotne gleby i miejsca o obfitych opadach deszczu są nieodpowiednie dla bukszpanu, natomiast piaszczysta i gliniasta gleba jest dla niego idealna. Bukszpan najlepiej sadzić od października do początku maja. W tym okresie można również dokonywać ewentualnych przesadzeń.
Do cięcia idealnie nadają się mocne nożyce do żywopłotu.
Aby zadbać o dobrą pielęgnację bukszpanu, należy przede wszystkim pamiętać o prawidłowym przycinaniu. Szczególnie ważne jest przy tym odpowiednie narzędzie do przycinania krzewów bukszpanowych. Polecamy akumulatorowe nożyce do żywopłotu, takie jak akumulatorowe nożyce do żywopłotu STIHL HSA 60.
Należy zadbać o to, aby ostrza nożyc do żywopłotu zawsze były naostrzone. Pozwoli to uzyskać atrakcyjny wynik cięcia i uniknąć odrywania podczas odcinania gałęzi.
W STIHL znajdziesz szeroki wybór nożyc do żywopłotu – od ręcznych po akumulatorowe. Nadają się one również do tworzenia artystycznych kształtów krzewów bukszpanu, takich jak spirala czy kula.
Praca ze sprzętem o dużej mocy sprawia przyjemność i pomaga się rozwijać. Dobrze, jeśli możesz polegać na skutecznej i bezpiecznej odzieży ochronnej. Podczas pracy z urządzeniami STIHL należy zawsze stosować środki ochrony osobistej. Szczegółowe informacje można znaleźć w instrukcji obsługi produktu. Przed pierwszym użyciem należy dokładnie zapoznać się z urządzeniem i upewnić się, że jest ono w nienagannym stanie technicznym. Na życzenie Dealer STIHL przygotuje każde urządzenie do pierwszego użycia i doradzi w kwestii odzieży ochronnej w modelach i rozmiarach. Należy jednak pamiętać, że środki ochrony osobistej nie zastępują bezpiecznej techniki pracy.
Żywopłot z bukszpanu jako obramowanie ogrodu jest równie popularny, co praktyczny: rośnie bowiem bardzo gęsto – pod warunkiem prawidłowej pielęgnacji.
Podczas sadzenia i późniejszej pielęgnacji należy postępować w następujący sposób:
Poszczególne krzewy należy sadzić prosto w rzędzie w odstępach 10–15 cm.
Następnie należy pozwolić im rosnąć do momentu osiągnięcia jednorodnej gęstości.
Następnie nożycami do żywopłotu przyciąć bukszpan do kształtu trapezu, tak aby przekrój przypominał literę „A”. W ten sposób światło słoneczne optymalnie oświetla żywopłot, a poszczególne rośliny mogą dobrze rosnąć.
Aby wykonać proste cięcie na górze, należy umieścić długą kantówkę na żądanej wysokości, a następnie wykonać cięcie wzdłuż jej kształtu. Jako orientacji można użyć także napiętego sznurka.
Przycinanie pielęgnacyjne należy wykonywać raz lub dwa razy w roku, w lipcu i sierpniu.
Przed przycięciem bukszpanu należy upewnić się, że w żywopłocie nie gniazdują ptaki.
W przypadku przejęcia starego, zaniedbanego żywopłotu z bukszpanu można dokonać radykalnego przycięcia. Poszczególne rośliny należy przyciąć do około 1 metra, a pędy do maksymalnie 10 centymetrów. Idealnie nadają się do tego miesiące luty i marzec.
Należy także pamiętać o nawożeniu żywopłotu z bukszpanu i wyrzuceniu zielonych ścinków do kompostu.
Przycinanie krzewów bukszpanu przy odrobinie umiejętności ogrodniczych stanowi nie tylko sposób ich pielęgnacji, ale też pozwala nadać im atrakcyjne kształty, np. kuli, piramidy lub spirali. Ponieważ praca ta wymaga nieco więcej wprawy niż przy zwykłym przycinaniu żywopłotu, zalecamy użycie ręcznych nożyc do żywopłotu. Doświadczeni ogrodnicy najlepsze efekty uzyskają za pomocą elektrycznych nożyc do żywopłotu.
Aby bukszpan zachował swój kształt, należy go przycinać od czterech do pięciu razy w roku. Również w tym przypadku: najpierw należy sprawdzić, czy w krzewie nie gniazdują ptaki!
Porada STIHL
Przycinanie formujące sprawdzi się nie tylko w przypadku bukszpanu, ale także innych żywopłotów, takich jak cyprysy, którym można nadać wspaniałe kształty.
Ogólna zasada brzmi: jeśli pada deszcz lub spodziewane są intensywne opady, należy trochę odczekać z pielęgnacją bukszpanu. To samo dotyczy słonecznych dni – obie sytuacje szkodzą krzewowi, gdy jest świeżo przycięty. W deszczu miejsca cięcia mogą gnić, a w świetle słonecznym nieprzyzwyczajone do światła liście mogą ulec oparzeniu i zbrązowieć.
Dlatego najlepiej poczekać na pochmurny dzień, aby podczas przycinania zadbać o prawidłową pielęgnację bukszpanu. A przy okazji: niezależnie od tego, czy używasz nożyc do żywopłotu zasilanych akumulatorowo czy ręcznych, zawsze trzymaj je lekko pod kątem podczas przycinania. Upewnij się również, że ostrza są ostre. W ten sposób unikniesz zmiażdżeń i pęknięć, które są pożywką dla grzybów.
Już trzy dni po przycięciu należy nawozić bukszpan. Dzięki temu krzew szybko odzyskuje siły, a jednocześnie wzmacnia swoją odporność. Bukszpan o gęstej strukturze i silnych korzeniach jest również znacznie bardziej odporny na ewentualne szkodniki.
Bukszpan należy podlewać tuż przy korzeniu.
Jeśli chodzi o szkodniki: odpowiednie podlewanie bukszpanu jest częścią pielęgnacji. Nieprawidłowe podlewanie sprawia, że krzew jest podatny na grzyby. Dlatego nigdy nie należy podlewać bukszpanu od góry nad liśćmi, lecz zawsze tylko przy korzeniach. Jeśli to możliwe, używać wody z jednej beczki.
Świeżo posadzony bukszpan w ciągu pierwszych dwóch tygodni potrzebuje więcej wody niż krzewy, które są już dłużej zakorzenione w glebie. Ilość wody, jakiej potrzebuje bukszpan, różni się w zależności od rośliny i lokalizacji.
Po udanym zakorzenieniu się bukszpanu należy go podlewać tylko w gorące i suche dni. Zazwyczaj bukszpan pobiera wodę bezpośrednio z gleby. Najlepiej sprawdzić ziemię palcem: jeśli jest wilgotna do głębokości 2–3 cm, wszystko jest w porządku.
Bukszpan posadzony w doniczce wymaga takiej samej pielęgnacji jak bukszpan w ziemi. Zapotrzebowanie na wodę jest jednak inne: krzewy w doniczkach nie są w stanie samodzielnie zaopatrzyć się w wodę i wymagają regularnego podlewania. Dno doniczki powinno mieć otwór odpływowy, aby zapobiec gromadzeniu się wilgoci. Najlepiej umieścić doniczkę na podstawce wypełnionej kawałkami potłuczonej gliny, aby uniknąć zatkania otworu odpływowego. Podlewanie zawsze powinno odbywać się tuż przy korzeniu, jak opisano powyżej.
Bukszpan jest mrozoodporny, dlatego zimą nie trzeba o niego szczególnie dbać. Jedyną rzeczą, o której należy pamiętać zimą w przypadku bukszpanu, jest podlewanie go tylko w dni, w których nie ma mrozu, i regularne usuwanie śniegu.
Inaczej wygląda to w przypadku roślin w donicach – warto zwrócić na to uwagę. W donicy zimno dociera bowiem bezpośrednio do korzeni i atakuje je jednocześnie ze wszystkich stron. Rozwiązanie: na zimę owiń donicę z bukszpanem grubą warstwą folii bąbelkowej. W ten sposób zaizolujesz korzenie krzewu przed niskimi temperaturami zimą.
Niepożądany gość: ćma bukszpanowa.
Mimo że bukszpan to piękna roślina, jest on podatny na choroby i szkodniki. Dlatego pielęgnacja bukszpanu niekiedy oznacza niestety również radykalne działania. Poniżej przedstawiamy przegląd najczęstszych chorób i szkodników bukszpanu wraz ze sposobami ich zwalczania.
Ćma bukszpanowa pochodzi z Azji – zarażenie małymi gąsienicami można rozpoznać po obgryzionych liściach. Po wykryciu gąsienic na krzewie najprościej jest po prostu je zdjąć. W przypadku już zaawansowanego ataku najlepszą pomocą jest radykalne przycięcie zaatakowanych miejsc. Odcięte gałęzie należy spalić lub wyrzucić z odpadami domowymi.
Brązowe, gołe liście i ciemne paski na bukszpanie: są to oznaki zarażenia grzybem Cylindrocladium buxicola – jedną z najczęstszych chorób bukszpanu. W razie zauważenia tych objawów należy latem umieścić krzew w bardzo nasłonecznionym miejscu i owinąć go plastikową torbą. Po dniu spędzonym w upale grzyb powinien zostać unieszkodliwiony. Bukszpan można również pielęgnować środkami sklepowymi lub wzmacniać wapnem z alg. Niekiedy te czynności wystarczą, aby pozbyć się grzyba i uratować roślinę.
Niestety grzyb ten jest bardzo agresywny – w przypadku bukszpanu z dużą ilością obumarłych pędów często niewiele da się już zrobić. Całą roślinę zaatakowaną grzybem i opadłe liście należy wyrzucić, najlepiej spalić lub profesjonalnie kompostować.
Szczególnie starsze krzewy bukszpanu są narażone na plamistość liści. Grzyb Puccinia buxi powoduje powstawanie małych, brązowych plam na górnej i dolnej stronie liści bukszpanu. Zwalczanie plamistości liści jest bardzo proste: Wystarczy przyciąć zaatakowane pędy, nowe pędy będą zdrowe. Aby zapobiec ponownemu zakażeniu grzybem, należy po użyciu zdezynfekować nożyce do żywopłotu.
